تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : اين مسأله در احكام نيست، اما ذكر آن در پاره‏اى از متون شايد به جهت اين باشد كه عيد در اسلام به روزى گفته مى‏شود كه خدا عبادت شود و روز جمعه آداب و عبادات خاصى دارد كه موجب تقرب بيشتر بندگان به خدا مى‏شود، ازاين‏رو عيد به حساب مى‏آيد.

پاسخ : اگر قدرى در مورد شرايط سياسى و اجتماعى زمان زمامدارى على(ع) و زمينه‏هاى پديدار شدن آن توجه كنيم، علل موضع‏گيرى‏هاى سخت حضرت بر ا آشكار خواهد شد. توجه به چند نكته در اين امر ضرورى است: الف - حكومت على(ع) و استقرار آن در حقيقت يك انقلاب بود كه در مدينه و جامعه اسلامى آن زمان به وقوع پيوست. جامعه اسلامى تا آن زمان بى‏عدالتى‏ها و تبعيض‏هاى زيادى را از سوى حكمرانان تجربه كرده بود كه نوعاً توجيهات مختلفى نيز آنرا همراهى مى‏نموده است. مردمى كه در مدينه رنجيدند و خليفه سوم را كشتند و به خانه على(ع) سرازير شدند تشنگان عدالت و آزرده از ظلم‏ها و مصلحت طلبى‏ها بودند. آنان آموزه‏هاى اسلام را در حكومت على(ع) جستجو مى‏كردند. ب - اساس بيعت على(ع) با مردم علاوه بر عمل به قرآن و سنت پيامبر برقرار ساختن عدالت و مبارزه با تبغيض‏ها و بى‏عدالتى‏هاى گذشته بود. حال با توجه به آنچه گفته شد اگر بنا بود على(ع) نيز بسان خلفاى پيشين مصلحت انديشى نمايد و تعاليم اساسى اسلام را به خاطر آن كنار گذارد چه وضعيتى در جامعه پديدار مى‏شد. صرف نظر از روح عدالت خواه على(ع) از نظر سياسى چه وضعيتى پيش مى‏آمد؟ آيا همان مردمى كه پرچمدار بيعت با على(ع) بودند و دل به عدالت آن حضرت بسته بودند از اطراف او پراكنده نمى‏شدند. آيا از نظر سياسى صحيح و عاقلانه بود كه حضرت با به دست آوردن دل طلحه و زبير، مالك اشترها و عمار ياسرها و خيل عظيمى از مردم را از خود دلسرد كرده و آنان را از خود دور نمايد. علاوه بر آن كه طلحه و زبير خواهان مال نبودند بلكه خواهان قدرت بودند و از على(ع) خواهان حكومت عراق بودند واين كار با توجه به گرايشهاى آنان مساوى با تجزيه نظام اسلامى و تقويت معاويه بود. بنابر اين گرچه جنگ جمل كشته‏هاى بسيارى داشت و على(ع) نيز سعى فراوانى براى جلوگيرى از آن و ارشاد مردم نمود ولى در پايان جبهه عدالت پيروز اين ميدان بود همان گونه كه در نبردهاى ديگر نيز پيروزى با على(ع) بود. ولى دست تقدير فرصت نداد تا آنحضرت پيروزيها را تكميل كند و ريشه‏هاى تقويت شده فساد را نابود نمايد. نكته ديگر آن كه، وظيفه رهبران الهى تنها به تشكيل حكومت و چرخش امور آن خلاصه نمى‏شود. چرا كه اين كار را معاويه‏ها نيز به خوبى انجام مى‏دهند آنان در راستاى تعاليم الهى مسئوليت‏هايى دارند كه از تشكيل حكومت نيز مهمتر است و آن ابلاغ پيام الهى به مردم است همان كارى كه على(ع) در طول مدت كوتاه حكومت خود به مردم نشان داد. در هر صورت مطالعه دقيق و جامعه شناسنامه پيرامون شرائط سياسى اجتماعى آن زمان درستى مواضع على(ع) را از نظر سياسى به خوبى آشكار مى‏سازد. براى مطالعه بيشتر در اين زمينه‏ها ر.ك به: 1- جاذبه و دافعه على(ع)شهيد مطهرى 2- على(ع) صداى عدالت انسانى‏جرج جرواق 3- امام على(ع)عبد الفتاح عبد المقصود

پاسخ : آنچه به طور كلى از سجده فرشتگان به آدم استنباط مى‏شود، مقام خلافت الهى و ارزش وجودى انسان است. اين نكته را مى‏توان قدرى بازتر بيان نمود كه انگيزه اين سجده چند بُعد داشته است: الف) ارزش وجودى انسان بر فرشتگان به اثبات برسد. چون فرشتگان در آغاز به خلقت انسان معترض بودند و پس از آن كه آدم، اسما را به فرشتگان ابراز كرد، فرشتگان به برترى آدم پى بردند. در اين جا خداى سبحان آنان را امر مى‏كند تا بر آدم سجده كند تا برترى آدم به منصه ظهور برسد. ب ) بر خود آدم ارزش وجوديش نسبت به فرشتگان اثبات شود. ج ) ارزش علم و معرفت و مقام خلافت به اثبات برسد. چون اين سجده در آيات سوره بقره پس از تعليم اسما و جعل خلافت قرار گرفته است. د ) فرشتگان مورد آزمون الهى قرار بگيرند. در اينجا به دو نكته توجه كنيد: 1- شيطان زير بار سجده آدم نرفته و مى‏گويد: أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ‏، (سوره ص، آيه 76). اين سخن بيانگر اين حقيقت است كه سجده فرشتگان‏بر آدم نشان‏دهنده برترى‏آدم بر فرشتگان‏بوده، گرچه شيطان در اين استدلال دچار خطاى فاحش بودند. به قول مولوى:
 زآدمى ابليس صورت ديد و بس‏         غافل از معنا شد آن مردود خس‏
 
 كه چرا من سجده اين طين كنم؟!         صورتى دون را لقب چون دين كنم؟!
 
 نيست صورت، چشم را نيكو بمال‏         تا ببينى شعشعه نور جمال‏
  2- شكى نيست كه سجده فرشتگان برترى آدم را اثبات مى‏كند و اگر قرار بود فرشتگان در رتبه آدم به سر برند، چه مانعى داشت به آدم گفته شود: تو نيز متقابلاً به فرشتگان سجده كن؟ ولى نه تنها چنين خطابى نمى‏شود، كه به انسان گفته مى‏شود: لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اُسْجُدُوا لِلَّهِ‏؛ تنها برابر خدا سجده كن و نه براى هيچ موجود ديگرى‏، (سوره فصلت، آيه 37). براى آگاهى بيشتر در اين زمينه ر.ك: روح البيان، المنار، بيضاوى، در ذيل آيه 35 بقره.

پاسخ : واژه فرهنگ (culture): اگر چه در علوم انسانى و اجتماعى عموماً و در جامعه‏شناسى و مردم‏شناسى خصوصاً موارد استعمال فراوان دارد، فاقد مفهوم واحد و معين و مشخص است، به قسمى كه تاكنون بيش از دويست و پنجاه تعريف مختلف از آن ارائه شده است. در ادبيات غرب، نخستين تعريف علمى «فرهنگ» كه در سال 1871 توسط ادوارد تايلر ارائه گرديد فرهنگ چنين بيان شده است: «فرهنگ يا تمدن كليت درهم بافته‏اى است شامل دانش، دين، هنر، قانون، اخلاقيات، آداب و رسوم و هرگونه توانايى و عادتى كه آدمى همچون عضوى از جامعه به دست مى‏آورد»، (يدالله هنرى لطيف‏پور، فرهنگ سياسى شيعه و انقلاب اسلامى، ص 21). تعريف ديگر فرهنگ از پالمرو مونتى: «ارزش‏ها، هنجارها و نظام اعتقادات يك جامعه، مشتمل بر سنت‏ها، آداب و رسوم و مذاهب، ايدئولوژى‏ها و تشريفات مذهبى، ميراث و زبان و كليه عادت‏ها با ديدگاه‏هاى مشترك»، پالمرو مونتى، نگرشى جديد بر علم سياسيت، ترجمه منوچهر شجاعى، ص 99). در ادبيات اسلامى نيز از گذشته‏هاى بسيار دور انديشمندان و متفكران علوم اجتماعى مسلمان به فرهنگ، عناصر و تقسيم‏بندى‏ها و ساير مسائل مربوط به آن پرداخته‏اند هر چند از واژه فرهنگ استفاده نشده است كه از جمله مى‏توان به اخوان‏الصفا (قرن سوم و چهارم هجرى و قرن نهم و دهم ميلادى و ابوريحان بيرونى متولد 362 ه برابر با 973 ميلادى اشاره نمود)، (دفتر همكارى حوزه و دانشگاه، تاريخ تفكر اجتماعى در اسلام، ص 89). برخى از انديشمندان اسلامى معاصر «فرهنگ» را به معنايى عام به كار برده‏اند كه شامل علوم عقلى مانند رياضيات و منطق، علوم تجربى و علوم نقلى مانند صرف و نحو و تاريخ و بر فلسفه عرفان، دين، هنر، ادبيات، كلام، اخلاق، فقه، نظام‏هاى ارزشى حقوقى، اخلاقى، دينى و زيبايى شناختى، عرف و عادات و آداب و رسوم مى‏باشد، (محمد تقى مصباح يزدى، جامعه و تاريخ از ديدگاه قرآن، ص 271). در مقايسه فرهنگ اسلامى با فرهنگ غربى مى‏توان به بررسى‏هاى ذيل براى فرهنگ اسلامى اشاره نمود: 1- در فرهنگ اسلامى كهكشانى از الگوهاى اخلاقى، معنوى وجود دارد كه هر يك براى تحول جامعه بشرى كفايت مى‏كند در حالى كه در فرهنگ غربى، اگر چه دانشمندان زيادى ظهور يافته‏اند ولى از لحاظ الگوهاى اخلاقى، هيچ يك از آنان، انسان كامل و آيينه تمام‏نماى فضايل اخلاقى به شمار نمى‏آيند. 2- فرهنگ اسلامى قادر است به دغدغه هميشگى انسان يعنى معنا و مفهوم زندگى پاسخ دهد و به روشنى آن را تبيين كند در حالى كه فرهنگ غربى از پاسخ دادن به اين پرسش بنيادين عاجز است. 3- در فرهنگ اسلامى ميان دنيا و آخرت رابطه منطقى وجود دارد و بهره‏گيرى مشروع از دنيا و توجه به آخرت هر دو توصيه شده است، در حالى كه در فرهنگ غربى اين دو با يكديگر در تضادند و پيوستن به دنيا لازمه پشت كردن به آخرت تلقى مى‏شود. 4- در فرهنگ اسلامى بر اصل احترام به ملت‏ها و استقلال و آزادى آنان تأكيد فراوان شده است در حالى كه در فرهنگ غربى مفاهيمى نظير توسعه بى‏قيد و شرط، قدرت‏طلبى، استثمار ملت‏ها و تحقير توده‏هاى مردمى كه در جوامع ديگرى نظير جهان سوم زندگى مى‏كنند به چشم مى‏خورد. 5- در فرهنگ اسلامى، دين و سياست، جلوه‏هايى از يك حقيقت واحدند، در حالى كه در فرهنگ غربى با تسلط سكولاريسم دين از سياست منفك مى‏شود، (دكتر محمدرضا شرفى، پاسخ به سؤالات نسل جوان، ص 124).

پاسخ : راى علاقه‏مند شدن به قرآن بايد چند چيز را در نظر بگيريد: 1) شرايط سنى ميزان استعداد نوع علاقه‏ها و گرايش‏ها و به تعبير ديگر روان‏شناسى نمودن خود را دقيقا در نظر گيريد. 2) حتى الامكان در برنامه‏هاى خود «انگيزانندگى» داشته باشيد. به عبارت ديگر به جاى آنكه خود را امر كنيد در خود شور و علاقه ايجاد كنيد. براى اينكار وسايل كمك آموزشى مانند نوار و ايجاد رقابت و... مؤثر است. 3) حتى‏الامكان از تحميل برنامه سنگين به خود خوددارى نموده و از اصل تدريج استفاده كنيد. 4) از كسان ديگرى مانند استاد و... در جهت هدايت و تشويق بيشتر استفاده كنيد. انسان حالات گوناگونى دارد. در نهج البلاغه از اميرالمومنين(ع) نقل شده: ان للقلوب شهوه واقبالا وادبارا بنابراين قلب انسان گاه اقبال به خدا و معنويات دارد و گاه پشت مى‏كند. در اين رابطه فرموده‏اند: در هنگام اقبال دل به مستحبات و مندوبات بپردازيد و در صورت ادبار به واجبات اكتفا كنيد. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بيشترى كند و با خدا وقرآن و اهل بيت انس بيشترى گرفته و دل از هواهاى نفسانى تخليه كند به تدريج اقبالش بيشتر شده و به صورت ملكه راسخه در مى‏آيد. آن گاه است كه در همه حالات به ياد خدا و متوجه اوست و هيچ چيز نمى‏تواند او را از محبوب حقيقى باز دارد. اين همان حالتى است كه ازآن تعبير به «نماز دائم» شده است:  خوشا آنان كه الله يارشان بى‏         به حمد و قل هوالله كارشان بى‏   خوشا آنان كه دايم در نمازند         بهشت جاودان ماوايشان بى‏ 

پاسخ : الف) روح انسان داراى حالات خاصّى است گاهى از شادابى و نشاط برخوردار است و گاهى هم خسته مى‏شود. ازاين‏رو سفارش شده كه خودتان را در عبادات - اعم از واجب و مستحب - خسته نكنيد. و در قرآن خواندن نيز هرگاه ديديد حال قرائت نداريد، نخوانيد. ب) آنچه باعث بى‏ميلى روح انسان به عبادت و توجه به خدا مى‏شود گناه است و هر چه روح از آلودگى گناه و يا خوردن غذاهاى حرام دور باشد، اقبال به عبادت بيشتر مى‏شود. ازاين‏رو حالات خودتان را مورد بررسى قرار دهيد. اگر ديديد حالتان براى دعا و قرائت مساعد است، همان وقت به تلاوت قرآن و ساير عبادات بپردازيد.

پاسخ : شركت در اين گونه مجالس جايز نيست.

پاسخ : لاوه بر مراعات زمان آميزش، موارد زير نيز در اين زمينه مؤثر است (ان‏شاءاللَّه): الف) همواره دعا كردن و از خداوند طلب فرزند صالح نمودن به ويژه دعاهاى قرآنى مربوط به اين موارد؛ مانند: 1- «رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ اَلدُّعاءِ»، آل عمران، آيه 38) 2- «رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اِجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً»، (فرقان، آيه 74) 3- «رَبِّ اِجْعَلْنِي مُقِيمَ اَلصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ»، (ابراهيم، آيه 40) و... ب ) استفاده از غذاهاى حلال و پرهيز از هر نوع حرام و حتى مشتبه، ج ) تلاوت قرآن به هنگام باردارى به ويژه با صداى بلند، د ) استفاده ازغذاهاى مناسب به ويژه خرما در ايام حمل، ه ) پرهيز از مجامعت بسيار در ايام حمل. شيرينى زندگى در گرو مراعات اصولى اخلاقى، از سوى طرفين و نيز مراقبت از زندگى است. توصيه‏هاى كلى ما در اين زمينه عبارت است از: 1- هرگز دروغ نگوييد و صداقت خودتان را اثبات كنيد. 2- احساسات خود را در مورد همسرتان بيان كنيد (ابراز علاقه). 3- از سرزنش و ملامت همسرتان بپرهيزيد و اگر انتقادى به او داديد، سعى كنيد به طور غيرمستقيم و بالحنى مهربانانه به او برسانيد. 4- از قاطعيت بى‏جا و به كار بردن واژه‏هاى جزمى پرهيز كنيد. 5- به حرف‏هاى همسرتان گوش كنيد و به طور منظم با يكديگر گفت‏وگو داشته باشيد. 6- از انتقاداتى كه به شما مى‏شود، استقبال كنيد و با درايت و تأمّل نظر آن را بررسى كنيد. 7- از كارهاى مثبت همسرتان تحليل كنيد و آن‏ها را ناديده نگيريد. 8- زندگى و خانواده را كانونى مقدس بدانيد و همه تلاش خود را جهت بهبود اوضاع زندگى به كار گيريد. شيطان، همواره در صدد ايجاد اختلاف و درگيرى است؛ به هوش باشيد و به نداهاى شيطانى - كه ممكن است ظاهرى فريبنده و خيرخواهانه داشته باشد - پاسخ ندهيد. براى مطالعه بيشتر ر.ك: آيين همسردارى، ابراهيم امينى بهشت خانواده، مصطفوى بهداشت ازدواج، مصطفوى خوش زيستن در زندگى،اندره مورا ازدواج مكتب انسان‏ساز،شهيد دكتر پاك‏نژاد ازدواج آسان،اشتهاردى حلية المتقين،علامه مجلسى

پاسخ : مقام معظم رهبرى متولد 28 صفر 1318 هجرى شمسى مى‏باشند. معظم‏له داراى دو پسر و چند دختر مى‏باشند و پسران ايشان طلبه بوده و به تحصيل علوم دينى و معارف اسلامى در قم و تهران مشغول مى‏باشند و هيچ‏گونه سمت و مسؤوليت اجرايى نداشته و در نهايت سادگى زندگى مى‏كنند. سطح زندگى خصوصى ايشان و معظم‏له از سطح زندگى يك شهروند معمولى پايين‏تر است. براى آگاهى بيشتر در اين زمينه رجوع شود: 1. نسل كوثر 2. خورشيد انقلاب. 3. مقدمه مرجعيت، دفتر تبليغات اسلامى. 4- مؤسسه فرهنگى قدر ولايت - زندگى‏نامه مقام معظم رهبرى.

پاسخ : احراز عدالت امام جماعت لازم است و اگر با نصب امام جمعه يقين به عدالت او داشته‏ايد تا وقتى يقين به عدم عدالت امام جمعه پيدا نشود مى‏شود به او اقتدا نمود.