تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : در ابتدا بايد توجه شما را به بعضى معيارهاى انتخاب همسر جلب كنيم تا بتوانيد با بررسى بيشتر شرايط موجود و فرد مورد نظر و خواستگارتان به يك تصميم شايسته‏اى برسيد همانطور كه خودتان نيز شايد بدانيد علاوه بر معيار تدين و داشتن اخلاق پسنديده و شرافت خانوادگى معيارهاى ديگرى نيز بايد مورد توجه هر دختر و پسرى كه در صدد ازدواج است باشد و طبيعى است در اين زمينه بايد تحقيق و تفحص كافى نيز صورت گيرد اصالت و شرافت خانوادگى معيارى است كه بايد به آن توجه شود منظور نجابت و پاكى فرد و خانواده‏اى كه در آن محيط رشد كرده است هر چند دختر يا پسر مى‏خواهد در آينده زندگى كند ولى اين فرد در خانواده‏اى رشد كرده كه معمولاً ويژگى‏هاى اخلاقى و اجتماعى به اين فرد منتقل شده است و شاخه‏اى از همين درخت خانواده است و شما پس از ازدواج با ديگرى، در جمع آنان قرار مى‏گيريد و زندگى خواهيد كرد و در طول عمر با آنها معاشرت خواهيد داشت. معيار ديگر در انتخاب همسر كفو همديگر بودن يا همتايى و تناسب داشتن دو خانواده و دختر و پسر با يكديگر است اين تناسب در ابعاد مختلف بايد مورد توجه باشد: 1- همتايى و تناسب از نظر دينى و ايمانى. 2- تناسب و همتايى از نظر فرهنگى و فكرى. 3- تناسب اخلاقى و متناسب. 4- همتايى در ميزان تحصيلات علمى داشتن. 5- تناسب جسمى و جنسى. 6- تناسب اجتماعى. 7- تناسب مالى و خانوادگى. كه هر كدام از اين امور نيازمند توضيح و تبيين است. بنابراين شما ضمن توجه به معيارهاى فوق و مطالعه بيشتر در اين زمينه و تطبيق آن با شرايط موجود و خواستگار مورد نظر بهتر مى‏توانيد تصميم بگيريد. لازم به ذكر است در اين مورد از نظر مشورتى يكى از افراد خانواده‏تان كه دلسوز و باتجربه و مورداعتماد است استفاده كنيد، زيرا بسيارى از اطلاعاتى كه ما بتوانيم درست قضاوت كنيم و شمارا راهنمايى كنيم در نامه ذكر نشده است، مثلاً سن شما چقدر است؟ آيا تاكنون خواستگار ديگرى داشته‏ايد يا نه؟ يا اگر جواب رد به اين خواستگار كه تقريباً به قول شما شرايط خوبى دارد، بدهيد آيا احتمال اين كه خواستگار ديگرى بيايد هست يا نه؟ در منطقه شما فرد يا افراد هم‏شأن و همتاى شما يافت مى‏شود يا نه؟ از نظر خانوادگى، فرهنگى و فكرى، خانواده خواستگار چقدر فاصله داريد؟ آيا خواهران خواستگار شما از نظر عاطفى چگونه‏اند؟ چه بسا پس از ازدواج به خاطر عاطفى بودن چنين سخنانى را مطرح نكنند يا اين كه از نظر اخلاقى و اجتماعى هر چند در شهر زندگى مى‏كنند افراد كم‏عاطفه و حرّاف و مداخله‏گر و... هستند به هر حال اينها موضوعات و مسائلى است كه فرد بايد از نزديك آشنا شده و تصميم بگيرد. به هر حال به نظر مى‏رسد شرايط فكرى، فرهنگى، اجتماعى و عاطفى خانواده خواستگار شما در اين رابطه از اهميت زيادى برخوردار است، بنابراين توصيه مى‏شود با تحقيق و تفحص كافى مى‏توانيد اين موضوع را بررسى كنيد و تصميم مقتضى را بگيريد.

پاسخ : اين كه سجده طولانى براى همگان مضر باشد در هيچ جا ثابت نشده است، شايد نسبت به افراد خاصى كه داراى ناراحتى يا ضعف ويژه باشد، ممكن است چنين اثرى داشته باشد و اسلام در موارد ضرر نه تنها چيزى را واجب نكرده؛ بلكه در صورت معتنابه بودن ضرر، استحباب آن را نيز برداشته است.

پاسخ : شخصى از حضرت رضا(ع) سؤال مى‏كند آيا خداوند همه امور را به دست بندگان سپرده است؟ حضرت مى‏فرمايد: خداوند عزيزتر از آن است (يعنى اين امر با عزت خداوند سازگارى ندارد). عرض مى‏كند پس خداوند مجور مى‏كند انسان‏ها را بر گناه؟ حضرت مى‏فرمايد: خداوند عادل‏تر و حكيم‏تر از آن است (كه فردى را بر گناه اجبار نمايد). سپس حضرت مى‏فرمايد: خديا بزرگ فرمود: اى پسر آدم من شايسته‏ترم نسبت به كارهاى خوبت از تو و تو شايسته‏ترى به كارهاى ناپسندت از من. توكارهاى بد را به قوت و توانى كه در تو قرار داده‏ام انجام مى‏دهى، (اصول كافى، ج 1، ص 157). حقيقت اين است كه بنده داراى اختيار و اراده است و اين اختيار عين اختيار خداست. وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اَللَّهُ‏؛ و شما هيچ چيز را نمى‏خواهيد مگر اين كه خدا بخواهد، (انسان، آيه 30). بنده خداوند جدايى و عزلت و بينونتى از او ندارد. نفس ظهور و تجلى اوست و بنابراين در عالم توحيد و بر اصل توحيد چيزى جز ذات اقدس حضرت حى قيوم و اسماء و صفات و افعال او وجود ندارد. مرحوم علامه طباطبايى (صاحب تفسير الميزان) مى‏فرمايند: شما فرض كنيد كه شخصى داراى مال فراوانى است، از باغ و خانه و غلامان و كنيزان وساير لوازم زندگى و اين مرد براى يكى از غلامان خود يكى از كنيزهاى خود را انتخاب نموده و تزويج مى‏كند و به آن غلام جميع مايحتاج زندگى‏اش را از خانه و وسائل لازم مى‏دهد و از باغ‏هاى خود به اندازه‏اى كه غلام بتواند در آن كار بكند و كسب روزى در مدت حيات خود بنمايد نيز مى‏دهد، حال در اين فرض اگر بگوييم: آن اعطاء اموال از خانه و اثاث و باغ و نكاح كنيز هيچ گونه در ملكيت غلام اثرى نمى‏گذارد. مولى همان مولاى مالك است و تمليك او نسبت به جميع آنچه را كه به غلام داده است قبل از دادن و بعد از دادن مساوى است. اين گفتار جبريون است (آنها كه مى‏گويند ما در همه كارهاى خود مجبوريم). و اگر بگوييم چون مولى به غلام خود اين اموال را داد، ديگر از اين به بعد غلام مالك صرف اين اموال مى‏شود و مالكيت مولى باطل مى‏گردد و امر به دست غلام مى‏افتد كه هرگونه تصرفى بخواهد مستقلاً در اين اموال بنمايد.
يَفْعَلُ ما يَشاءُ و يَحْكُمُ ما يُرِيدُ؛ آنچه بخواهد انجام مى‏دهد و آنچه اراده نمايد حكم مى‏كند اين گفتار اهل تفويض است (آنهايى كه مى‏گويند خداوند امور را به بندگان واگذاشته) و اگر همان طور كه حق است بگوييم: غلام مالك مى‏شود آنچه را كه مولى به او داده است وليكن نه مستقلاً بلكه در ظرف ملكيت مولى و در طول ملكيت او نه در عرض آن. بنابراين مولى مالك اصلى است و بنده و غلامش مالك تبعى است و ملكيت او در ضمن ملكيت مولى است. اين همان گفتارى است كه ائمه(ع) در اين باره بيان فرموده‏اند و بر اين اساس مسأله را حل كرده‏اند و اين است قول حق. همچنان كه نويسندگى و كتابت كه بدون شك فعل اختيارى انسان است مى‏توان آن را به دست انسان نسبت داد و گفت: دست مى‏نويسد و مى‏توان به نَفس انسان نسبت داد و گفت: انسان مى‏نويسد. بدون آن كه يكى از اين دو نسبت، نسبت ديگر را ابطال نمايند، (توحيد علمى و عينى، ص 271 و 272). بنابراين اراده خدا در عرض اراده انسان نيست بلكه اراده انسان در طول اراده خدا مى‏باشد؛ يعنى، خداوند اراده كرده كه ما بتوانيم اراده كنيم وقتى تمام وجود انسان و قدرت‏ها و توانايى‏هايش از خدا و به اراده خداست پس اراده انسان نيز در طول اراده خدا مؤثر مى‏شود و لذا مى‏توان فعل را هم به اراده انسان (به عنوان علت ميانى) و هم به اراده خدا نسبت داد. مثلاً در نقش بر كاغذ كه از حركت قلم پيدا شده حركت قلم از حركت دست و حركت دست از اراده انسان و اراده از نفس انسان پيدا شده مى‏توان نقش‏هاى كاغذ را به هر يك از اين علت‏ها نسبت داد. براى تفصيل بيشتر ر.ك: 1- جبر و اختيار، جعفر سبحانى 2- انسان و سرنوشت، شهيد مطهرى 3- جبر و اختيار، محمد تقى جعفرى‏

پاسخ : اباورى نسبت به اصل مهم و اساسى «ولايت فقيه» ناشى از دو چيز است: 1- تبليغات سوء و شديد مخالفان و در مواردى دفاع‏هاى ضعيف و نادرست از آن. 2- نا آشنايى جوانان با آن. براى اين كه جوانان به خوبى «ولايت فقيه» را باز شناخته و بپذيرند، بايد در ابعاد مختلف اين مسأله مطالعه و تحقيق نمايند. ابعادى كه مطالعه آن لازم است عبارت است از: الف) زيرساخت‏هاى دينى ولايت فقيه، ب ) بررسى تطبيقى و مقايسه آن با ديگر نظام‏هاى مهم جهانى و شناخت امتيازات آن، ج ) بررسى كاركردها و نقش تاريخى بزرگ ولايت فقيه در جهان تشيع. براى آگاهى بيشتر در اين باره، كتاب‏هاى زير معرفى مى‏شود: 1- ولايت فقيه،آيت‏اللَّه‏معرفت 2- نظام حاكميت در اسلام،سيد محمد باقر موسوى خلخالى 3- مبانى حكومت در اسلام،جعفر سبحانى 4- ولايت فقيه و دمكراسى،قهرمان طاهرى

پاسخ : الف) مسأله بستن زكات بر اسب از احكام ولايى و حكومتى است كه جنبه موقتى دارد و ربطى به مسأله فقهى سن تكليف - كه يك حكم كلى و غير ولايى است - ندارد و قياس اين دو مع الفارق مى‏باشد. ب ) مسأله تفاوت فرزندان عصر ما با اعصار پيشين، بايد در همه جوانب سنجيده شود؛ مثلاً اگر در گذشته بلوغ جسمى افراد بويژه در مناطق گرمسير، آهنگ تندترى داشته است، امروزه رشد عقلى و فكرى و جنسى جوامع بشرى آهنگ تندترى دارد و در مسأله تكليف پذيرى همه اين جنبه‏ها دخالت دارد. ج ) آنچه فقيه در جست و جوى آن است، يافتن حكم شرعى از طريق نصوص وارده در متون دينى است و آنچه اكثر فقيهان در مورد بلوغ دختر به دست آورده‏اند، اشتراط اتمام نه سالگى است؛ ليكن اگر در اين سن دختر توان انجام تكليفى مانند گرفتن روزه را نداشت، تدريجاً قضاى آن را در شرايط توانمندى به جا مى‏آورد. در عين حال تعداد اندكى از فقيهان نيز رسيدن ايام حيض يا اتمام دوازده سالگى را استنباط نموده‏اند. د ) سن تكليف پسر نيز از زمان بلوغ جنسى؛ يعنى، احتلام است و اگر كسى پيش از پانزده سالگى به طور طبيعى بالغ نشد، بايد اتمام پانزده سال را معيار قرار دهد و در شرايط كنونى اكثر پسران پيش از پانزده سالگى بالغ مى‏شوند.

پاسخ : هر كدام از امور ذكر شده كه يا خلوص و توجه بيشترى همراه باشد مقدم است.

پاسخ : توصيه مى‏شود كتاب‏هاى شهيد مطهرى را مطالعه فرماييد. براى آغاز سرى «جهان بينى» مفيد است.

پاسخ : مسائلى كه در توضيح المسائل مراجع آمده فقط به لحاظ اين كه كدام كمتر اتفاق مى‏افتد و كدام بيشتر، جمع‏آورى نشده است؛ بلكه به حساب اين است كه تا حد امكان جواب‏گوى همه افراد باشد و اگر ملاك را فقط اتفاقات و احكامى كه براى نوع مردم پيش مى‏آيد قرار دهند، پس آن افرادى كه بنا به قول شما كم هستند، حكم مسأله خود را از كجا بايد به دست آورند يا اين كه خيلى از آنها در نقاطى هستند كه به آسانى به روحانى و يا حوزه‏اى كه سؤالات خود را از آن بپرسند، دسترسى ندارند. البته اخيراً كتاب‏هايى به صورت مجزا و مختصر (مثلاً براى نوجوانان، جوانان و بانوان) منتشر شده، كه فاقد مسائل اضافى است.

پاسخ : آيه شريفه عام است؛ ولى برخى از مفسران - به قرينه سياق - آيات را راجع به يهود دانسته‏اند. يهود مى‏گفتند: پدران ما (انبياء) روز قيامت شفيعان ما خواهند بود. اين آيه در مقام پاسخ به ايشان است، (مجمع البيان 1/223). مراد از «يوم» روز قيامت است و در تفسير منسوب به حضرت عسكرى(ع)، يوم به هنگام مرگ نيز تفسير شده است.

پاسخ : آنچه از مجموعه روايات درباره صفات شيعه مى‏توان فهرست نمود به شرح زير است: 1- محافظت بر وقت نمازها 2- حفظ اسرار 3- بذل اموال و مواسات با برادران دينى 4- عبادت و شب زنده‏دارى و روزه فراوان 5- گريه و زارى بسيار در برابر خداوند 6- دورى از شهوات و پرخورى 7- اطاعت و پيروى كامل از ائمه (ع) و اوامر آنها براى توضيح بيشتر به بحارالانوار جلد 68 صفحه 149 مراجعه نمائيد.