تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : پيامبر اسلام هيچ وقت در طول عمر شريف خود چيزى را ننوشتند و به قول قرآن، امى و مكتب نرفته بودند و نامه‏هايى كه ايشان به پادشاهان و غيره مى‏نوشتند خط خود رسول خدا نبود، بلكه حضرت املاء مى‏فرمودند و كاتب ايشان كه حضرت على(ع) بود مى‏نوشتند. سپس رسول خدا نوشته را مهر مى‏زدند و بر فرض هم كه حضرت داراى خط مى‏بودند، مگر يك برگ نوشته ارزش و اعتبارش از تجمع كثير يكصدهزار نفرى غديرخم بيشتر است؟ نسبت به چنين نوشته‏اى ده‏ها شبهه و ترديد و اشكال و تهمت جعلى بودن مى‏توان وارد كرد كه هيچ يك در سخنرانى صريح روز غدير قابل ورود نمى‏باشند. مخصوصاً اين كه بعد از آن سخنرانى و نصب خاص حضرت به مردم دستور داد به حضرت على(ع) تبريك گويند و به او به نحو سلام بر اميرمؤمنان سلام نمايند (السلام عليك يا اميرالمؤمنين) مردمى كه به اين حادثه صريح و عظيم وقعى ننهند به يك برگ نوشته هم عمل نخواهند كرد واگر سؤال شود چرا پيامبر در آخر عمر شريفشان فرمودند قلم و دوات بياوريد تا چيزى برايتان بنويسم تا هرگز گمراه نشويد صرف اتمام حجت با مردم و قدرت‏طلبان بود به همين دليل پيامبر بعد از جمله توهين‏آميز آن شخص ديگر اصرارى بر آوردن قلم و دوات و نوشتن نفرمودند زيرا كسانى كه تا اين اندازه از پذيرفتن ولايت حضرت امير(ع) استنكاف داشتند روشن شد كه نوشته هم اثرى نخواهد كرد و خواهندگفت پيامبر در طول عمر خود خط ننوشتند (بنا بر مصالح مختلف و متعدد) و اين خط جعلى است و از خود ايشان نيست. علاوه اين كه مصلحت‏هاى عدم كتابت ايشان از بين مى‏رفت و اگر هم مثل گذشته املاء مى‏كردند و حضرت على مى‏نوشتند گفته مى‏شد اين مسأله چون به نفع نويسنده است نظر خود او است و اعتبارى ندارد و اگر هم به شخص ثالثى مى‏دادند كه بنويسد گفته مى‏شد كاتب هميشگى پيامبر، على بود و كتابت از هر شخص ديگر مردود است و...

پاسخ : در برخى از ادله دينى آمده است كه مومنين راستين و پاكباخته مى‏توانند براى جهاد در ركاب مقدس امام عصر(عج) به دنيا آيند و در اين راه مقدس شربت شهادت نوشند. در دعاى عهد نيز اين آرمان بزرگ به عنوان يكى از خواسته‏هاى شيعيان آن حضرت آمده است: «اللهم ان حال بينى و بينه الموت الذى جعلته‏حتمامقضيا فاخرجنى من قبرى موءتزرا كفنى شاهرا سيفى مجردا قناتى ملبيا دعوه الداعى فى الحاضر و البادى». يعنى. پروردگارا! اگر مرگ ميان من و او فاصله انداخت مرا از قبر خويش بيرون آر درحالى كه كفن به تن كرده با سلاحى آماده...».

پاسخ : ازدواج موقت، يعنى آن كه مرد و زنى براى مدت مشخصى به عقد يكديگر درآيند. اين امركاملاً شرعى و داراى احكام ويژه خود مى‏باشد، و هيچ تفاوتى جز از نظر مدت و برخى مسائل حقوقى ديگر با عقد دائم ندارد. روايت نقل شده صحيح است، در آيه 24 سوره «نساء» نيز به اين امر اشاره شده است: وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَ‏. علاوه بر اين روايات بسيارى در ترغيب به نكاح موقت از اهل بيت(ع) وارد شده است. (بحار الانوار ، ج 46 ، ص 356 و ج 103 ، ص 297) از امام صادق (ع) نقل شده است كه درباره نكاح غير دائم فرمودند: من ناپسند مى‏دارم كه از دنيا خارج گردم و سنتى از سنت‏هاى پيامبر(ص) را به جاى نياورده باشم‏

پاسخ : استفاده از قرآن شيوه‏هاى گوناگونى دارد. برخى از شيوه‏ها نيز به تخصص و فراگيرى علوم مقدماتى خاصى دارد. نوع ديگرى از برداشت و استفاده از قرآن هست كه به اين تخصص‏ها نياز ندارد و كافى است انسان ترجمه قرآن را مطالعه نموده و استفاده كند. استفاده از قرآن براى افرادى نظير شما بايد در حد نكات واضح و روشن قرآن باشد، نه آيات متشابه و مطالب مشكل كه نياز به متخصص دارد. پيشنهادى كه براى استفاده بهينه از قرآن به شما مى‏شود اين است كه ابتدا اهل تلاوت قرآن باشيد و حداقل روزانه بعد از نماز صبح حدود چهار تا پنج سطر از آيات را قرائت كنيد. آن گاه يك نگاه اجمالى به ترجمه آنها داشته و در آنها تدبّر كنيد. مرحله بعد مراجعه به تفسير نمونه است. البته تفسير راهنما نيز كه اخيراً هفت جلد آن به چاپ رسيده براى شما مفيد و كارساز است. نكته ديگرى كه رعايت آن باعث آشنايى بيشتر با قرآن مى‏شود، طرح سؤال است. وقتى به تدبّر مى‏نشينيد در صدد طرح سؤال قرآنى و تفسيرى باشد و آن‏گاه جواب آن را از اساتيد متخصص بپرسيد كه حتماً به شما پاسخ داده و شما را راهنمايى خواهند كرد.

پاسخ : دمى موجودى است شيفته محبت كردن و محبت ديدن. البته به مقتضاى سن، روزى به سينه مادر عشق مى‏ورزد و روزى به اسباب بازى و روز ديگر به هنر و ... در حقيقت به هر مقدار كه رشد عقلانى و روانى فرد كامل گردد، عشق ورزى او نيز متحول شده و به فراز بالاترى صعود خواهد كرد، البته اين تمايل در همه افراد يكسان نيست؛ برخى در همان سطح ابتدايى باقى مى‏مانند و برخى نيز صعود را ادامه مى‏دهند. شما در سطورى از نامه خود در توصيه اين تلاطم و دغدغه‏ها مانده‏ايد، ولى همه اينها در نظام تكاملى انسان معنادار و هدفدار است. جاذبه‏ها و كشش‏هاى مختلف حيات جملگى براى به حركت درآوردن آدمى است تا او وارد صحنه عمل شود و در اين سير از «بودن» به «شدن» برسد. گرچه برخى در همين جاذبه‏ها مى‏مانند و حركتى به جانب بالا نمى‏كنند؛ ولى برخى نيز خسته دل در تمناى محبتى عميقند و تا آن را در نيابند آرام نمى‏شوند. آرى فرزندم: المجاز قنطرة الحقيقه ؛ مجاز پل حقيقت است‏. دل‏باختگى‏هاى گذراى زندگى، پلى است تا آدمى ظرفيت دل‏باختن به حقيقت هستى را دريابد و آن گاه است كه آرام خواهد گرفت: أَلا بِذِكْرِ اَللَّهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ‏. نظامى گنجوى در پايان ماجراى ليلى و مجنون سخن حكيمانه‏اى را آورده كه در واقع تمام داستان را براى همين نكته سروده است. گويد: وقتى ليلى در بستر مرگ افتاد وصيتى براى مجنون به مادر خود كرد و گفت: به او بگو عاشق چيزى باش كه جاودان و ماندگار است، نه شيفته و دلباخته كسى چون من كه هيچ چيزش در اختيار خود نمى‏باشد و همواره در معرض مرگ و زوال و دستخوش تحوّل و بى‏قرارى است. به گفته اقبال لاهورى : نعره زد عشق كه خونين جگرى پيدا شد حسن لرزيد كه صاحب نظرى پيدا شد و به گفته حافظ : يك قصه بيش نيست غم عشق وين عجب‏ كز هر زبان كه مى‏شنوم نامكررست‏ عرضه كردم دو جهان بر دل كار افتاده‏ به جز از عشق تو باقى همه فانى دانست‏ سلطان ازل گنج غم عشق به ما داد تا روى در اين منزل ويرانه نهاديم‏ اى دل مباش يكدم خالى زعشق و مستى‏ وانگه برو كه رستى از نيستى و هستى و بالاخره : با مدعى مگوييد اسرار عشق و مستى‏ تا بى‏خبر بميرد در درد خودپرستى‏ عاشق شو ارنه روزى كار جهان سرآيد ناخوانده نقش مقصود از كارگاه هستى‏ قلم را آن زبان نبود كه سرّ عشق گويد باز وراى حد تقريرست شرح آرزومندى‏ جهت مطالعه بيشتر در اين زمينه‏ها ر.ك: 1- اسرار الصلوة،ميرزا جواد ملكى تبريزى 2- المراقبات،ميرزا جواد ملكى تبريزى 3- در آسمان معرفت،حسن زاده آملى 4- نامه‏ها و برنامه‏ها،حسن زاده آملى 5- خودشناسى براى خودسازى،مصباح يزدى

پاسخ : بايد دانست روايات گسترش فساد بيانگر شرط ظهور نيست، بلكه ترسيم سيماى جهان مى‏كند، از اين رو از وظيفه ما براى اصلاح خود و جامعه نمى‏كاهد. علاوه بر اينكه يكى از مصاديق ظلم آن است كه مصلحان جامعه و انسانهاى وارسته مظلومانه به دست سردمداران تبهكار و زياده‏خواه كشته مى‏شوند. و اين نوع جنايتها در دوران آخرالزمان با توجه به سلاحهاى پيشرفته و ابزارهاى جديد شكنجه گسترش مى‏يابد. بنابراين حديث مذكور نه تنها دليلى بر خانه‏نشينى و نفى مبارزه نيست بلكه خود دليل آشكارى است بر فعاليت جدى مبارزان اصلاح‏گر و شهادت مظلومانه آنان به دست سركردگان ظلم و ستم، به گونه‏اى كه آن چنان عرصه بر مردم مستضعف تنگ مى‏شود كه انتظار حقيقى براى استقبال از نجات‏دهنده اصلى در ميان مردم پديد مى‏آيد. و همين آمادگى واقعى است كه از شرايط ظهور حضرت ولى عصر(عج) مى‏باشد. براى توضيح بيشتر توجه شما را به مطالب زير جلب مى‏كنيم: در طول تاريخ غيبت به ويژه در قرون اخير نوعى تفكر آسايش طلبانه در برخى پديد آمده و آنان بهانه‏اى مى‏طلبند تا از زير بار مسئوليت شانه خالى كنند! حال چه بهتر كه اين بهانه رنگ دينى داشته باشد. از جمله اين موارد آن است كه ما نبايستى با ظلم مبارزه كنيم زيرا ظهور امام زمان به تأخير مى‏افتد و حتى برخى پنداشته‏اند كه بايد به ظلم و فساد نيز كمك كرد و در گسترش آن كوشيد تا اسباب ظهور بيشتر فراهم شود؟! اين تفكر ناشى از عدم شناخت مسئوليت و نشناختن دين الهى و برداشت غلط از موضوع ظهور است. زيرا: اولاً: هيچ يك از تكاليف شرعى مانند نماز، روزه، حج، امر به معروف، مبارزه با فساد و ... مشروط به چنين شرطى نيست، يعنى تكليف نماز و يا نهى از منكر تكاليفى مطلق هستند. يعنى آن كه عمل به آنها الزامى است، چه موجب تسريع در ظهور يا تأخير آن شود. ثانياً: هيچ يك از آموزه‏هاى دين نمى‏تواند اركان واساس دين را معطل نمايد. اگر فرض كنيم (به فرض محال) پى‏گيرى تعاليم دين موجب تأخير در ظهور شود، باز عمل به آن تعاليم واجب است. ثالثاً: روايات مربوط به ظهور، اختصاص به اين گونه روايات ندارد، بلكه روايات ديگرى خبر از وقوع حركت‏هاى اصلاحى مانند انقلاب ايران و گسترش موج اسلام‏خواهى در جهان مى‏دهد.

پاسخ : الف) معناى استغفار در روايات: در نهج البلاغه آمده است: «كسى در حضور على(ع) مى‏گفت: «استغفرالله» حضرت فرمود: مادرت برتو بگريد، آيا مى‏دانى «استغفار» چيست؟ استغفار درجه «عليين» و نامى است كه بر شش معنا اطلاق مى‏شود ؛ 1- پشيمانى از گذشته، 2- عزم بر ترك و بازگشت از آن براى هميشه، 3- اداى حقوق ديگران، تا خدا را پاك ملاقات كنى و بر (ذمه) تو بدهكارى نباشد (حق الناس، خمس، زكات و...) ؛ 4- هر فريضه كه ضايع كرده‏اى، ادا كنى (مثل نماز، روزه و نذر واجب و...) ؛ 5- گوشتى كه از حرام بر بدن تو رويده، با حزن و اندوه آب كنى تا پوستت به استخوان بچسبد و گوشت تازه ميان آنها برويد. ممكن است كسى از راه درآمد، حرام به عيش و نوش و تن‏پرورى بپردازد و يا بر اثر هر لذت حرامى، چاق و فربه گردد. در اين صورت حزن و اندوه گناهان گذشته بايد به گونه‏اى بر وجود او آتش زند كه خواب و قرار را از وى بستاند. البته اين حال براى هر توبه كننده‏اى حاصل نمى‏شود و اين در واقع مرتبه‏اى از مراتب كمال توبه و استغفار است؛ 6- سختى طاعت را بر بدنت بچشانى ؛ چنان كه شيرينى گناه را به آن چشاندى. طاعت حق و طوق بندگى مولا، سختى‏ها و محدويت‏هايى دارد ؛ زيرا يك سلسله اوامر و نواهى هست كه بر نفس اماره ناخوشايند است. در مقابل انجام گناه بر وفق مراد نفس اماره همسو با راحتى جسم است. پس همانگونه كه نفس بر وفق مراد خود و بدن بر حسب طبعش، در راحتى و آسايش به سر مى‏برد و لذت گناه را مى‏چشيد، بايد سختى طاعت و مشقت پذيرش قيد و بندهاى الهى و دينى را نيز بچشد. وقتى تمام اين شرايط تحقق يافت آن گاه بگويى: «استغفرالله»، (نهج البلاغه، كلمه 417) . ب ) شرايط صحت و كمال توبه: شرايط و دستورالعمل توبه واقعى و صحيح، همان چهار مورد اول روايت يادشده است. اگر گناه كارى همان چهار چيز انجام دهد، توبه‏اش صحيح و جاى عقاب ندارد. البته توبه داراى مراتبى است فلذا شرايط ديگرى نيز دارد تا توبه كنندگان اگر قابليت داشته باشند خود را از پايين‏ترين مرتبه توبه به مراتب بالاتر برسانند. اين شرايط و آداب كه انسان را از حداقل تحقق توبه و پايين‏ترين مرتبه آن به مراحل والاى توبه مى‏رساند شرايط كمال توبه مى‏گويند. براى عموم گناه كاران، تحقق شرايط صحت توبه كافى است و با تحقق آن گناه بخشيده مى‏شود ؛ ولى براى آنانى كه به اين حد قانع نيستند، راه باز است تا از بركات و آثار معنوى آن استفاده كنند و به مراتب بالاى انسانيت و مراحل بلند عرفان و معنويت دست يابند. با مطالعه شرح حال برخى از توبه كنندگان روشن مى‏شود كه يك گناه كار، چگونه مى‏تواند به مقامات بسيار بلند عرفانى دست يابد. ر.ك: توبه، حسين انصاريان توبه كنندگان، ابن قدامه‏

پاسخ : از آنجايى كه يقين نداريم توبه ما قبول شده است به ناچار در حال خوف و رجا خواهيم بود و همين حال خوف و رجا براى ما سازنده است. حقيقت توبه و استغفار، پشيمانى از گناه گذاشته و عزم و تصميم بر عدم ارتكاب آن در آينده است و اگر اين حالت براى كسى پيش آمد، اين نشانه توبه واقعى است و پذيرفته شدن توبه واقعى حتمى مى‏باشد. پس ما بايد سعى كنيم توبه‏مان استغفار حقيقى باشد. از چند طريق انسان مى‏تواند تا حدودى دريابد كه توبه او مورد پذيرش واقع گرديده است يا نه: الف) احساس بهجت و آرامش خاصى كه پس از دعا و توبه به انسان دست مى‏دهد يا به تعبير ديگر احساس سبكى از گناهان و آلودگى‏ها. ب ) هر قدر انسان از گناهان خود به طور جدى پشيمان شده و با تضرع و التجاى بيشترى خدا را بخواند توبه او مقبول‏تر است. بنابراين ميزان انقلاب روحى انسان در حال استغفار نيز مى‏تواند به عنوان يك علامتى به كار آيد. ج ) ميزان اعتماد به وعده‏هاى نيكوى الهى قابليت و عنايات الهى را افزون مى‏سازد. بنابر اين هر اندازه خدا باورى و توكل و اعتماد به وعده‏هاى او را در خود افزون يافتيم مى‏توانيم بيشتر اميد يابيم كه ما را پذيرا گشته است. د ) هر قدر آثار واقعى توبه در اعمال و كنش‏هاى ما بيشتر هويدا گردد. يعنى رغبت كمترى به گناه و اراده و عزم راسخ‏ترى در اطاعت پروردگار يابيم نشان مى‏دهد كه توبه ما توبه واقعى‏ترى بود و به همين نسبت مقبول‏تر واقع گرديده است. امام امت (ره) مى‏فرمودند: اگر بعد از ماه مبارك رمضان تغييرى در حالات خود يافتيد به همان نسبت وارد ضيافت‏الله شده‏ايد ولى اگر دگرگونى در شما پديد نيامد از آن بى‏بهره مانديد.

پاسخ : مسجد جامع به مسجدى گفته مى‏شود كه در آن نماز جمعه خوانده شده و معمولاً مردم در آن جا تجمع مى‏كنند (به عبارت ديگر مهم‏ترين مسجد و پر رفت و آمدترين مسجد را مسجد جامع مى‏گويند).

پاسخ : سيادت؛ يعنى انتساب به خاندان نبوت. اين انتساب تفاوتى ندارد كه از جهت پدر باشد و يا مادر. بنابر اين حتى اگر يكى از اجداد مادرى نيز از سادات باشند شرافت سيادت براى همه نوادگان محفوظ است. البته سيادت از نظر فقهى احكامى دارد مانند حرمت دريافت كفاره و زكات و جواز دريافت خمس كه اين احكام بنابه دلايل خود اختصاص به كسانى دارد كه از طرف پدر منسوب باشند.